4 Bijzonder onderwijs bevordert segregatie door bevolkingsgroepen te creëren die niets gemeenschappelijks hebben (geen actief burgerschap).
Bij deze stelling gaat het in de eerste plaats of bijzonder scholen het recht hebben uit te gaan van een absolute waarheid. Mag een school één enkele levensbeschouwing boven alle andere stellen en daarmee ook expliciet aangeven dat andere meningen volgens de school onjuist is? Op de achtergrond speelt vervolgens ook de vraag waar de grens van de vrijheid van elke school ligt. Niemand is er voor dat scholen haat bevorderen, maar een grens trekken blijkt wel moeilijk.
Argumenten contra deze stelling
‘Wijziging van de grondwet om de problemen op een handjevol scholen op te lossen, is met een kanon op een mug schieten’ (Bron)
In het bijzonder onderwijs is aandacht voor normen en waarden en terugbrengen van gevoel van samenhang, binding en verbondenheid zoals tegenwoordig gewenst; zij bestrijden eenzaamheid, anonimiteit en gebrek aan perspectief, verschaffen waarden en normen (Bron p. 14). In bijzonder scholen wil men oude omgangsvormen weer herstellen. (Bron p. 374)
Een stelling ‘in 2020 is er in het onderwijs veel meer aandacht voor normen en waarden’: 66% van de respondenten in dit onderzoek vindt dit waarschijnlijk, 96% acht dit wenselijk (Bron p. 404).
Veel ouders kiezen voor christelijk onderwijs niet vanwege de levensbeschouweijke richting maar vanwege sfeer en pedagogisch klimaat; ‘sfeer en pedagogisch klimaat worden ingevuld en gevormd vanuit de christelijke identiteit’ (Bron).
‘Het bijzonder onderwijs is, in algemene zin, geen obstakel voor een samenleving met respect en verdraagzaamheid als vitale waarden, maar juist een instrument om zo’n samenleving tot stand te brengen’ (Bron).
Tegenwoordig wordt er juist gevraagd om bezinning op de historische, culturele en geestelijke grondslagen van het westen. Dit betekent dat in het kerncurriculum van scholen de religieuze bronnen van rechtsstaat en democratie aan de orde moeten komen. ‘Wie een ‘geestelijke verwoestijning’ van het Westen (T.S. Eliot) wil vermijden en wie naar een breed draagvlak voor mensenrechten en democratie zoekt, gaat toch niet bewust een van de culturele bronnen voor burgerschap laten opdrogen?’ (Bron)
De neutrale krant Berlijnse Tagesspiegel in de week van 24/3/5 pleit voor naast aandacht voor Verlichting, juist ook aandacht voor bronnen voor tolerantie en burgerlijke waarden zoals de Bergrede (Bijbel, Mattheüs 5-7) en de Tien geboden (Bijbel, Exodus 20) in het onderwijs (Bron).
Als mensen met sterk verschillende opvattingen en doelen zelf scholen stichten en onderwijs geven, zorgt dat juist voor een brede betrokkenheid bij de koers en inrichting van de samenleving en daarmee voor burgerschap. In de woorden van Thorbecke: ‘particuliere belangen en het algemeen belang kunnen elkaar dan wederkerig bevorderen’.‘ Private en publieke belangen moeten met elkaar worden verbonden en elkaar versterken. (Bron)
In verleden heeft de verzuiling juist bijgedragen aan verrijking en aan actief burgerschap (emancipatie). Wel is daarbij een economische en intellectuele elite nodig die een voortrekkersrol vervult.(Bron).
Islamitisch onderwijs draagt bij aan emancipatie van moslims. Die scholen bieden leerlingen gelijke onderwijskansen, meer mogelijkheden tot zelfontplooiing omdat moslims daar zichzelf kunnen zijn zonder aangesproken te worden op hun identiteit. Leerlingen zullen leren omgaan met hun religieuze identiteit binnen een seculiere samenleving zonder zich voor die identiteit te schamen. (Bron)
Een kind dat naar school gaat in eigen kring zal gemakkelijker het zelfvertrouwen verwerven dat nodig is om te slagen in de Nederlandse samenleving, zodat bijzondere scholen integratie zullen bevorderen (Bron)
‘Een herprofilering van onze christelijke identiteit, op onze christelijke scholen, is niet gebaat bij opzichtig, provocerend vertoon van christelijke religiesymbolen, van uiterlijkheden. Je verstaan met de binnenkant van je eigen traditie vergt discretie, maar vooral tijd, moed, studie, inkeer en gebed. Hier liggen op termijn nieuwe kansen voor het christelijk onderwijs.’ (Bron)
De culturele bronnen voor de rechtstaat moeten we niet verengen tot de Verlichting. Dat is onnodig, onhistorisch en gevaarlijk. 'Juist het geloof inspireerde vaak tot democratie, mensenrechten en vrijheid. Kuyper, Groen van Prinsterer, Schaepman of Willem vanOranje waren, ieder op een eigen manier, bepaald meer dan ‘hooguit begeleiders van de vrijheid’.' (Bron)
De overgrote meerderheid van bijzondere scholen speelt net als die van openbare scholen een volwaardige rol met betrekking tot integratie, voorkomen van maatschappelijke uitsluiting, plaats en samenwerking in de buurt (Bron p. 17).
Identiteit is meerdimensionaal (levensbeschouwelijk, onderwijskundig, pedagogisch-organisatorisch), integratief en integraal. Bijzondere scholen moeten daarom verder gaan dan levensbeschouwing (Bron).
Over streng confessionele scholen: ‘Dat daar een sterkere hang is – misschien – naar een meer op de eigen tradities gebaseerde inrichting van het persoonlijke leven, is bekend. Anderen zullen zich daar minder snel thuis voelen. Maar niets stond en staat leerlingen van die scholen in de weg om te functioneren binnen de Nederlandse samenleving.’ (73) ‘Voorzover mij bekend is nooit aan enige reformatorische schoool de bekostiging onthouden wegens overtreding van enigerlei wettelijke bepaling’ (Bron)
Alle scholen hebben de verplichting duidelijk te maken hoe zij jeugdigen respectvol voorbereiden op het deelnemen aan een veelkleurige samenleving, met verschillende geestelijke stromingen (Bron p. 66)
Een tijdje geleden was er wel veel ophef over het feit dat een Nederlander van Marokkaanse afkomst werd aangesteld als directeur van een katholieke school; maar de overgrote meerderheid van de islamitische scholen heeft al 20 jaar een niet-moslim aan het roer; islamitische scholen staan dus open voor mensen van andere gezindten (Bron). Slechts 20% van de leerkrachten en 25% van de directieleden was in oktober 2004 moslim (Bron).