Proefschrift: ruimte voor onderwijsinspectie te groot
8 april 2021
Jacob de Boer promoveerde onlangs in Tilburg op een onderzoek naar vaststelling en handhaving van deugdelijkheidseisen in het onderwijs. In zijn onderzoek werd geconcludeerd dat de macht van de onderwijsinspectie nadelig kan zijn voor de vrijheid van onderwijs.
De kerntaak van de onderwijsinspectie is het toezien op de wijze waarop scholen met de regels in de wet omgaan. Als we het hebben over regels in het onderwijs, is er bijvoorbeeld de uitbreiding van de burgerschapsopdracht. Het onderzoek van De Boer gaat niet in op de vraag in hoeverre de overheid regels kan opleggen aan het onderwijs. Dat is nu eenmaal de taak van de wetgever. Het probleem is dat de er regelmatig in het onderwijs gewerkt moet worden met veel te vage normen zonder goede afbakening. "Als school kun je niet uit de wet afleiden wat nu eigenlijk de regel is. Dat vind ik gevaarlijk en dit kan de vrijheid van onderwijs in het geding brengen. Want bij het gebruik van vage normen heb je een te brede norm. En hoe breder de norm, hoe minder vrijheid er overblijft."
De Boer noemt in zijn proefschrift de suggestie om de taak van de inspectie meer te beperken tot het controleren van de uitvoering van de regels. De taak om scholen in hun ontwikkeling te stimuleren, zou vanuit het ministerie anders georganiseerd moeten worden. Dat voorkomt dat de combinatie van de controlerende en stimulerende taak risico's oplevert. Aan de ene kant moet de inspectie meedenken met scholen en de andere kant hen erop wijzen als iets fout zit. Een van die twee taken kun je dan toch minder goed doen omdat je vanuit een andere rol moet handelen.
In dit kader zou het ook beter zijn om het opleggen van sancties niet bij de onderwijsinspectie neer te leggen. Dat heeft namelijk altijd een politieke component. En de verantwoordelijkheid daarvoor hoort bij de minister. "Dat hoort bij onze democratische rechtsstaat. De minister neemt besluiten en daarop is ook nog een parlement die controleert of de minister zijn werk doet."
Dit bericht is een bewerking van een uitgebreider interview van Verus met Jacob de Boer, 31 maart 2021