Het is tijd voor een linkse schoolstrijd, tegen de verzuiling

J. de Beus (PvdA) - afkomstig uit: N.R.C. (2004-02-06)

Van verschillende kanten is het bestaande schoolsysteem met zijn bijzondere onderwijs ter discussie gesteld. Politiek links heeft tot nu toe moeite gehad zijn standpunt te bepalen. Centraal in een tegenvoorstel moet zijn: voorkom de scheiding van bevolkingsgroepen.

De snelle groei van het aantal zwarte en islamscholen stelt het idee van Nederland zwaar op de proef.

Zwarte scholen vormen een barrière voor de openbare ontmoeting tussen kinderen van gevestigde Nederlanders en immigranten. Dit ondermijnt de sociale gelijkheid, zeker als kinderen het apartheidsgedrag van hun ouders overnemen. Islamscholen zijn een vorm van orthodox onderwijs die de achterstelling van vrouwen rechtvaardigt. Dit ondermijnt de persoonlijke vrijheid, zeker als de orthodoxie terrein gaat winnen in een moslimgemeenschap die groeit naar de 10 procent. (...)

Ik wil een socialistisch tegenvoorstel doen. (...)

Een derde essentiële keuze is die tussen bestuurlijke onderwijspolitiek en culturele onderwijspolitiek.

Bestuurlijke onderwijspolitiek richt zich op de organisatie en financiering van de scholen. Zij staat in het teken van begrotingsbeleid en zeggenschap van beroepsgroepen. Culturele onderwijspolitiek richt zich op de idealen van het leren, de spreiding van kennis, en de goede omgang tussen leraren en leerlingen. Hoewel een culturele politiek het gevaar van dirigisme in zich draagt, acht ik dit gevaar kleiner dan de bestuurlijke politiek, de oorzaak van de huidige demoralisering en destructie van het onderwijsveld. (...)

Uit deze algemene overwegingen volgt een voorstel dat ik ten behoeve van het betoog zal weergeven in de gebiedende wijs.

  • Links dient campagne te voeren om de scheiding van bevolkingsgroepen in het onderwijs tegen te gaan. Te denken valt aan aanmoediging van inschrijvende ouders uit alle lagen, bouw van extra openbare scholen in de buurt, toewijzing van ondernemende docenten en een subsidiëring waarbij gemengde scholen meer geld krijgen dan zwarte scholen en zwarte scholen meer geld dan witte.
  • Links dient een filosofie van het publieke domein uit te dragen die op de scholen concreet wordt toegepast ten aanzien van de taal, de kleding, de gedragscode en de godsdienstige plichten. De taal in het lokaal en op het plein is Nederlands. Voor het openbaar onderwijs disfunctionele kledij (zoals de sluier) wordt verboden. De gedragscode beschrijft de vereisten van fatsoen en samenwerking tussen docenten, pupillen en ouders. En de godsdienstplichten van minderheden betreffen enkel bepaalde buitenschoolse activiteiten (géén gebedsruimten en gebedsuren dus). Strenge publieke scholen - of strenge gemeenten - mogen de hoofddoek verbieden op één lijn met een verbod op alle hoofddeksels dan wel alle religieuze symbolen, zoals orthodoxe bijzondere scholen de toegang van kinderen van immigranten mogen reguleren.
  • Links dient alles op alles te zetten om verdere sluiting van verkleurende scholen te stoppen en een keerpunt van toenemende, zichzelf versterkende vermenging te forceren. Te denken valt aan ontmoediging van uitschrijving door welgestelden en getalenteerden; gecoördineerde beheersing van mobiliteit van leerlingen in de jurisdictie van gemeenten; alsmede onder- en bovengrenzen ten aanzien van de etnische samenstelling van de scholen.
  • Links dient pal te staan voor de vrijheid van godsdienst en vereniging van minderheden en enkelingen, maar zij benoemt wel de binding die hieruit volgt. De plicht van trouw aan de grondwet, een acceptatieplicht (met uitzondering van orthodoxe scholen) en de plicht van Nederlandse financiering en sturing. Links dient het bijzonder onderwijs van oudsher (protestants, katholiek) en het bijzondere onderwijs van nieuwe groepen immigranten zoveel mogelijk op voet van gelijkwaardigheid te behandelen. Vergunningen, geboden, verboden en inspecties worden dan overeenkomstig.
  • Het laatste onderdeel van mijn voorstel is algemener te stellen. Links moet zich keren tegen de vorming van parallelle samenlevingen, rechtsstelsels en verzorgingsstaten in de Nederlandse samenleving. Een toekomstige islamzuil zou mede een reactie zijn op het falen van de ook door links onderschreven koers van democratische insluiting van (legale) immigranten. Maar de belangrijkste reden voor een links protest is dat deze verzuiling niet tot de pacificatie, natievorming en emancipatie zal leiden zoals die zich destijds wel heeft voltrokken bij de klassiek geworden verzuiling van katholieken, kleine luiden en arbeiders.

(...)